false
اعظم پویا زاده، عضو هیئت علمی گروه قرآن و حدیث دانشگاه تهران، به مناسبت چاپ و انتشار کتاب «قرآن و زن» اثر آمنه ودود، به بیان نکاتی در مورد این کتاب و نویسنده آن پرداخت.
پویا زاده گفت: «نویسنده کتاب «قرآن و زن»، بعد از این که اسلام آورد، نام «آمنه ودود» را بر خود گذاشت و پیش از آن نام وی «مری تسلی» بوده است. پدر او یک مسیحی پروتستان بوده و هم پدرش و هم خود او یک آمریکایی آفریقایی تبار هستند. او در سال ۱۹۷۲ مسلمان شد و دو سال بعد هم رسماً نام خود را به آمنه ودود تغییر داد. خانم ودود دوره کارشناسی ارشد خود را در رشته مطالعات خاورمیانه گذرانده و دکترای ایشان نیز در رشته ادبیات عرب و مطالعات اسلامی از دانشگاه میشیگان بوده است».
وی در ادامه افزود: «خانم آمنه ودود در دانشگاه قاهره زبان عربی را آموخت و بعدها در سه دانشگاه تدریس کرد؛ چند سال در دانشگاه مالزی، در دانشگاه اندونزی و همین طور در دانشگاه ویرجینیا در آمریکا. خانم ودود متأهل است و پنج فرزند و سه نوه هم دارد و الان چند سال است که بازنشسته شده است».
تأثیرپذیری آمنه ودود از اندیشههای فضل الرحمان:
خانم پویا زاده در ضمن گفتگو به این مساله اشاره داشت که آمنه ودود شاگرد فضل الرحمان بوده و تحت تأثیر اندیشههای روش شناسانه او قرار داشته است. ایشان عنوان کرد: «به همین دلیل نیز خانم ودود تلاش کرده است که در کتاب «قرآن و ز ن» یک شیوه هرمنوتیکی را که متأثر از دیدگاههای فضل الرحمان بوده است، برای بررسی جایگاه زن در قرآن استفاده کند».
ویژگیهای هرمنوتیک توحیدی آمنه ودود:
خانم پویا زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اشاره داشت: «آمنه ودود نام روش هرمنوتیکیاش را هرمنوتیک توحیدی یا روش تفسیر توحیدی میخواند و ویژگیهایی را برای آن برمی شمرد. ودود معتقد است که ما برای بررسی یک متن باید سه نکته را مد نظر قرار بدهیم؛ یکی فضایی که آن متن در آن نوشته میشود، دیگر ساختار نحوی متن و سوم جهانبینی متن علت تفاوت تفاسیر مختلف از یک متن و در این جا اختصاصاً متن دینی یعنی قرآن، تفاوتی است که در یکی از این سه پدید میآید؛ یعنی شناخت مفسر از فضایی که متن در آن نوشته میشود و همین طور آگاهیهای نحوی و دستور زبانی مفسر در مورد آن متن و علاوه بر این دو، شناختی که از جهانبینی آن متن پیدا میکند. هر گونه اختلاف مفسران در یکی از این سه، به تفاوت شیوه تفسیریشان منجر خواهد شد».
انگیزه آمنه ودود از نگارش کتابش وجود تفاوت جایگاه زنان در قرآن و وضعیت موجود زنان در فرهنگ مسلمانان “
خانم پویا زاده در ادامه این گفتگو به اهداف آمنه ودود از نگارش کتاب «قرآن و زن» اشاره نمود و گفت: «ودود میگوید هدف من از این پژوهشی که انجام دادهام این است که در واقع وضعیت موجود زنان را در فرهنگ مسلمانان میبینم و فکر میکنم که فاصله زیادی بین این وضعیت و آن چه که در قرآن هست، وجود دارد. او میخواهد نشان دهد که نگاه قرآن به زن نگاهی است غیر از آن نگاهی که در جوامع مسلمان نسبت به زن وجود دارد».
خانم پویا زاده ضمن اینکه اشاره نمود این کتاب در حقیقت پایان نامه دکترای آمنه ودود بوده است، ادامه داد: «ایشان از آن زمان به بعد، طی چند مقدمه که بر کتاب مینویسد میگوید که دغدغههای من ابتدا از این شروع شد که ببینم قرآن چه میگوید و چگونه آن چه را که میخواهد بگوید میگوید، اما کم کم دغدغههایی دیگر هم بر این دغدغه اولی من اضافه شد و آن هم این بود که چه چیزهایی در قرآن گفته نشده است و در واقع سکوتهایی که در قرآن هست چه معنایی دارد».
از نظر آمنه ودود روش راه بردن به مقصود اصلی قرآن، توجه به ناگفتههای قرآن است:
خانم پویا زاده در ادامه مصاحبه خود چنین گفت: «به عقیده آمنه ودود فقط با آن پرسشهای پیشین، یعنی این که قرآن چه میگوید و چگونه میگوید، ما نمیتوانیم جهان بینی متن و جهان بینی قرآن را بفهمیم. حتماً باید به این ناگفتههای قرآن هم توجه بکنیم تا بتوانیم مقصود اصلی قرآن را دریابیم».
ایشان با اشاره به یکی از نکتههایی که ودود در کتاب «قرآن و زن» بر آن تأکید داشت، چنین گفت: «اصطلاح «عام و خاص» برای کسانی که در زمینه علوم قرآنی کار میکنند یکترم و اصطلاح آشناست؛ الفاظ عام قرآن و الفاظ خاص قرآن و این که آیا از الفاظ عام قرآن میتوان اراده خصوص هم کرد و این که آیا از الفاظ خاص قرآن اراده عام هم میشود کرد، یکی از مباحث عمده در علوم قرآن است. آمنه ودود این ترم و این اصطلاح را بسط میدهد و به خوبی روی آن کار میکند».
از نظر آمنه ودود جمعهای مذکر در قرآن دلالت عام بر مرد و زن دارد:
خانم پویا زاده در مورد بررسیهای ودود در مورد «جمعهای مذکر در قرآن دلالت عام بر مرد و زن دارد» عنوان نمود: ودود به این نتیجه میرسد که در جاهایی که قرآن به زن و مرد، اختصاصاً اشاره کرده است، نکته روشن است، اما در جاهایی که از جمع مذکر استفاده کرده و یا الفاظ عام به کار برده است، در اکثر موارد، هم زن مورد نظر است و هم مرد؛ و این طور نیست که چون جمع جمع مذکر است، فقط به مرد پرداخته باشد. آمنه ودود تلاش میکند تا در پایان کتاب خود با نمونههای مختلفی که از آیات قرآن میآورد این را نشان بدهد که جمع مذکر خطاب به زن هم هست. یشان خودش بر این مطلب تأکید میکند که من همیشه علاقه زیادی به بحثهای واژه شناسی داشتهام و به همین دلیل هم هست که این شیوه هرمنوتیکی را در پیش گرفتهام».
تلاش آمنه ودود برای به کمال رساندن تفسیر قرآن از طریق رشد تفاسیر زنانه:
خانم پویا زاده در مورد رویکرد آمنه ودود نیز عنوان کرد: «ایشان می گویند تا کنون تفسیرهایی که در مورد قرآن نوشته شده است، به دلیل این که مفسران مرد بودهاند، تجربههای مردانه خود را ناخود آگاه بر روی قرآن منعکس کردهاند و در واقع وقت این است که زنان هم قرآن را تفسیر کنند تا تجربههای زنانه آنها هم مؤثر در فهم آیههای قرآن قرار گیرد و بعد تجربه مردانه که تفسیر مردانه نتیجه آن میشود با تجربه زنانه که تفسیر زنانه را ایجاد میکند، هر دو با هم یک تفسیر کاملتری را از قرآن بتواند در اختیار ما قرار بدهد».
ایشان در مورد شیوه تفسیر و شیوه هرمنوتیکی آمنه ودود معتقد است: «ودود میگوید که خواننده متن خودش یک متن دارد که ما اسم این را میگذاریم متن پیشین. به تعبیر دیگر وقتی که یک نفر به سراغ متن قرآن میرود که آن را تفسیر کند خودش دارای یک متن پیشین است و این متن پیشین یعنی آگاهیها و اطلاعاتی که این مفسر و این شخص دارد و بعد در یک حرکت رفت و برگشتی بین متن پیشین خواننده و همین طور متن قرآن، معنا و مفهوم حقیقی قرآن میتواند به دست ما داده شود».
آمنه ودود نظریه بیتوجهی قرآن به زن را تضعیف میکند:
خانم پویا زاده انگیزه خود برای ترجمه کتاب «قرآن و زن» را چنین مطرح نمود: «برای من آن چه توجهم را جلب کرد یکی دید گاه هرمنوتیکی ایشان بود که تحت عنوان دیدگاه هرمنوتیکی توحیدی مطرح کرده بودند و در جامعه خودمان یک شیوه تفسیری با این عنوان را نداشتیم و این برای من مهم بود که ببینم شیوه تفسیر توحیدی چه شیوهای است که ایشان در مورد آن صحبت میکنند. دلیل دیگر پرداختنم به این کتاب هم تأکید ایشان بر روی زن بود و این که از شیوه هرمنوتیکیشان برای فهم مفهوم زن در قرآن استفاده کرده بودند. من فکر میکنم که مباحث مربوط به زن هم در جوامع دیگر و هم در جوامع ما مباحث خیلی مهمی است. مخصوصاً در دنیای امروز که مباحث مربوط به زن هم خیلی مطرح است و بسیاری از اوقات گفته میشود که قرآن آن توجهی را که باید به زن بکند نداشته و بیشتر توجهش به مردان است، نگاه آمنه ودود به آیات قرآن و تفسیری که از آنها دارند، این دیدگاه را ضعیف میکند و نشان میدهد که قرآن برخلاف آن چه که دیگران فکر میکنند، توجه لازم را به زن دارد».
در پایان لازم به توضیح است کتاب «قرآن و زن»، تألیف «آمنه ودود» و ترجمه «اعظم پویا زاده» و «معصومه آگاهی»، با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۱۲۰ هزار ریال توسط «انتشارات حکمت» به پاپ رسیده است.
true
true
https://www.rastannews.ir/?p=11584
true
true